Meneer Greengrass, u lijkt een voorliefde te hebben voor verhalen gebaseerd op echte incidenten. Wat maakt volgens u dit verhaal zo bijzonder?
Paul Greengrass: Het is in de eerste plaats een heel menselijk verhaal, denk ik. En er is iets extreem klassiek aan een verhaal over een man op zee die in nood verkeert. Het is moeilijk om daar niet van te houden. Maar daarnaast was het een kans om te werken met Tom Hanks. Eigenlijk was dat een belangrijk deel van mijn motivatie om de film te maken. Voor de rest hield ik van het actuele van het verhaal. Want het thema van piraterij op open zee komt tegenwoordig regelmatig in het nieuws. Piraterij is interessant in de zin dat het eigenlijk tegen de aard van onze hedendaagse wereld ingaat. Het botst met de geglobaliseerde economie, met haar concept van winnaars en verliezers. In die zin zie ik ‘Captain Phillips’ als een zeer hedendaagse thriller die echter ook een verhaal over mensen vertelt. Er speelt echter ook een meer persoonlijk element mij. Mijn vader was beroepshalve zijn hele leven op zee. Ik vond het dus heel leuk om een film op zee te maken en die ervaring te exploreren omdat die mij terug kon brengen naar mijn kindertijd.
Vele regisseurs kunnen getuigen dat filmen op zee heel wat problemen met zich meebrengt. Hoe heeft u de opnames ervaren?
Paul Greengrass: Het was alvast een massieve onderneming. Het klopt dat filmen op zee een productie zeer gemakkelijk in de problemen kan brengen. Maar anderzijds ben ik enorm trots op het feit dat ik naar open zee ben getrokken om te filmen. Er gebeurden slechts enkele opnames in de studio. Filmen op de oceaan geeft de film een zekere kwaliteit en waarachtigheid. Uiteraard moet je heel wat hindernissen overbruggen. De scène waarin die kleine piratenbootjes dat enorme containerschip aanvallen was zeer gevaarlijk om filmen. Want de golven gingen zeer hoog. Probeer dan maar eens die bootjes in de buurt te brengen van een containerschip op volle snelheid. Ik ben meer dan eens heel bang geweest. Je probeert vooral een plaats te vinden die de meeste dynamische opnames biedt en waar je ploeg het veiligst kan werken. Het werd een zeer collectieve onderneming, want je vormt uiteindelijk een bemanning op een schip in de oceaan. Je leeft samen, je eet daar samen en je braakt samen je hart uit in de oceaan. Op de duur begin je het ritme van de oceaan, de snelheid waarmee het weer kan veranderen en de variaties van het water beter te kennen. Ik ben blij dat we allemaal heelhuids thuis zijn gekomen.
Hoe waarheidsgetrouw is de film?
Paul Greengrass: Het korte antwoord is dat de film een breed verslag is van wat er echt is gebeurd. Maar we hebben wel bepaalde passages korter moeten maken. Dat is onvermijdelijk wanneer je een gebeurtenis van vier of vijf dagen in een film van minder dan twee uur moet persen. Maar ik denkt toch dat we een zeer accuraat portret van het verhaal brengen. En wat is het verhaal? In mijn hoofd was het een verhaal van een zeer kleine bootje dat een zeer grote boot achtervolgt. En dan op een bepaald moment gebeurt het omgekeerde. Want de piraten brengen Phillips aan boord van een nog kleinere reddingsboot. Je krijgt dan een Amerikaans oorlogsschip dat dat heel klein bootje achtervolgt. Ik vond het mooie symmetrie en, inherent aan het verhaal, een soort van duel waarbij beide partijen met getrokken wapens tegenover mekaar staan. Je kan het verhaal echter ook zien als een paar kids die de drankwinkel bestelen. Alleen is de drankwinkel in dit geval een groot containerschip. Dat vond ik enorm interessant. ‘Captain Phillips’ is in de kern een misdaadverhaal en dat voelde heel fris aan. We hebben al zeer veel films met zo’n thema gezien, maar het originele hier is dat we het landschap van de globale economie hebben met zijn winnaars en verliezers, een landschap dat in essentie een misdaadmilieu is. Want we tonen een land waar de weelde van de wereld langs de voordeur passeert. En de mensen van dat land willen een graantje meepikken. Dat wil niet zeggen dat je moet dulden dat ze je willen bestelen, maar het is nu eenmaal een brandend actuele waarheid. Wanneer je met mensen uit de lange omvaart praat, dan zeggen ze allemaal dat de piraterij een groeiend fenomeen is. En waarom groeit de piraterij ? Omdat ze ingaat tegen de vlotte werking van de globale economie. Dit verhaal is zeer bekend in de VS, maar minder in de rest van de wereld. En dus hebben we geprobeerd om aan te duiden welke krachten en personaliteiten hier werkzaam waren. Vertellen we hier over elke komma van die vijf dagen? Neen, want dat is onmogelijk. Je kan alleen maar selecteren. Maar wat we geselecteerd hebben, berust op de waarheid.
Meneer Hanks, jij speelt hier de kapitein, een leider. Welke leiderskwaliteiten denkt u zelf te hebben ?
Tom Hanks: Ik denk dat het vooral van je zelfvertrouwen afhangt. Je moet overtuigd zijn van je beslissingen, want anders schep je discussies en verwarring. Je moet op een bepaald moment de man zijn die zegt dat het zo zal zijn en niet anders. Wanneer je daarnaast genoeg respect hebt afgedwongen van je team – die ervan overtuigd moet zijn dat jij je beslissingen gewikt en gewogen hebt – zullen ze bereid zijn om je te volgen. Ik denk niet dat er veel boeken bestaan over leiderschap en de eigenschappen van een leider. Ik heb er met de echte Richard Phillips daar nog over gepraat. Ik vroeg hem hoe hij zijn ploeg aanpakt wanneer 3 van zijn 26 bemanningsleden niet mee willen. Richard begon te lachen en zei dat hij dan heel blij zou zijn. Want meestal zijn het er veel meer die niet meewillen. Je krijgt dus als leider constant af te rekenen met een brede waaier aan persoonlijkheden met een heel eigen mening, en die moet je respecteren. Maar anderzijds moet je vertrouwen hebben in je eigen beslissingen. Persoonlijk denk ik niet dat ik een leider ben. Ik speel ze alleen maar. Meestal steel ik van andere leidersrollen die ik ooit vertolkt heb om mijn fictief leven in mijn echte leven te incorporeren. Soms werkt het, soms ook niet.
Hoe was uw relatie met Richard Phillips ? Kan u hem nader omschrijven?
Tom Hanks: Richard is een beroemd geworden omdat hij op een bepaald moment in het oog van de aandachtstorm gezeten. Hij heeft de president van de VS ontmoet en was overal op televisie te zien. Hij was gedurende één maand ‘die kerel die gered werd door de Navy Seals nadat hij gekidnapt werd door Somalische piraten’. Ik ben een paar keer bij hem thuis geweest en het eerste wat ik hem en zijn vrouw vertelde was dat we een fictieve versie ging doen van wat hij had meegemaakt. Ik zei hem ook dat ik op een bepaald moment dingen zou zeggen die hij nooit gezegd heeft, dat ik op plaatsen zou gaan staan waar hij nooit gestaan heeft en dat ik dingen zou doen die hij nooit gedaan heeft. Maar ik zei hem ook dat ik net zoals hij aan boord zou gaan van een schip zoals de Maersk Alabama en van een reddingsboot waarin hij gezeten heeft. Hij begreep het allemaal. Want hij had een boek geschreven over wat er tijdens de gijzeling gebeurd is. Nu, achteraf belden enkele van de bemanningsleden van het schip hem op om hem te zeggen dat die en die gebeurtenis zich nooit hebben voorgedaan. En dat is begrijpelijk. Want je had daar een microscosmos die vanuit verschillende perspectieven geobserveerd werd. En wij als filmmakers vertalen het verhaal nog eens op onze manier. Wat ik vooral kan zeggen van Richard is dat hij een echte zeeman is. Voor hem is naar zee gaan geen hobby, maar een job. Je zou hem kunnen vragen of hij vroeg opstaat om van de zonsopgang te genieten en na te denken over onze plaats in het universum. Zijn antwoord zou dan zijn: “Dat zou ik graag doen, maar ik moet D-dek inspecteren en ik moet met de chief engineer bespreken wanneer bepaalde pompen vervangen kunnen worden.” Hij is dus een heel pragmatische kerel die echter een heel buitengewone geschiedenis beleefde en die bijna niet overleefde. Weet je wat hij nu doet? Hij gaat nog regelmatig voor zes weken op zee. Want hij is heel trots op wat hij doet. Alleen was hij liever niet gekidnapt door piraten. Maar dat is hem nu eenmaal overkomen.
