Met de terugkeer van 3D, dat om de twintig jaar toch weer in trek raakt, mikten de makers van de zevende kunst op verbetering, niet op innovatie. Niet lang daarna veranderde vertoningen met 48 beelden per seconde, zó scherp dat het publiek erover verdeeld is, dat uitgangspunt niet echt.
En nu is er dus de nieuwe Rolls-Royce in de bioscoop (op dit ogenblik in twee Kinepolis-zalen in België): de Laser ULTRA, en een nieuw procedé bij Dolby, Atmos. Zijn die de meerprijs aan de kassa (ongeveer 5,50 euro bij Kinepolis) waard? Die vraag proberen we in dit dossier te beantwoorden. Aan de hand van een nagelnieuwe versie van de film The Hobbit: The Battle of the Five Armies hebben we de doeltreffendheid van de nieuwe technologie kunnen beoordelen. Hier volgt wat de redactie ervan vond.
Om te beginnen een woordenlijst.
HFR (High Frame Rate): de film wordt geprojecteerd met 48 beelden per seconde in plaats van de klassieke 24. Die verdubbeling levert een grote verbetering in de detailweergave op, die met name te merken is bij snelle zwenkingen van de camera. De winst is evident, maar niet iedereen is even opgetogen over die soms hinderlijke beeldscherpte...
Dolby Atmos: nieuw procedé van geluidsverwerking in de bioscoop, een product van de firma Dolby, waarmee een zeer groot aantal sporen (60 bij Kinepolis) kan worden bestuurd, waaronder ook sporen in het plafond. De klank wordt dus 60 verschillende ‘zones’ ingestuurd, terwijl dat er bij het basissysteem maar vijf zijn. Het resultaat is even discreet als indrukwekkend, en dompelt de kijker onder in een soort bel van geluid met een bereik van 360° (of toch bijna).
Laser Ultra: Overkoepelende term voor wat in feite twee grote vernieuwingen zijn, namelijk het hiervoor al omschreven Dolby Atmos, maar vooral het gebruik van een nieuw vertoningsprocedé, dat de traditionele xenonlamp vervangt, en dat het beeld door drie lasers laat projecteren.
Het nut daarvan is makkelijk te begrijpen en de voordelen zijn velerlei. Een van de grootste uitdagingen bij filmprojectie is altijd geweest zowel echt volmaakt zwart te laten zien, dus geen grijs, als verblindend wit. Die twee gegevens staan diametraal tegenover elkaar, want projectiesystemen die gebruik maken van lampen en dus licht voortbrengen zijn per definitie in tegenspraak met het verkrijgen van diep zwart (dat in werkelijkheid wordt herschapen door de basiskleuren naast elkaar te zetten). Doordat er geen lamp meer nodig is, kan de projector zeer diepe tinten zwart bereiken, zeer hel wit en ultragedefinieerde beelden.
De projectie geschiedt in 4K, wat betekent dat de definitie (het aantal op het scherm geprojecteerde beeldpunten) viermaal hoger is dan de hoge definitie die op dit ogenblik gangbaar is bij de meeste televisies. Het is ook tweemaal zoveel als de definitie die tevoren in de bioscoop werd gebruikt. Dankzij het procedé is er geen kwestie meer van de gevolgen van slijtage bij projectielampen: als je vroeger naar een film ging in een ‘gewone’ bioscoop en de pech had dat de gebruikte lamp het einde van haar dagen naderde, dan had je echt duidelijk een veel slechter beeld, maar dat kan dus niet meer met deze projector. De eerste reacties geven aan dat het procedé ook ‘ecologischer’ zou zijn.
De Ultra-laser maakt gebruik van de laatste door Barco ontwikkelde projector, de enige ter wereld die 4K-materiaal kan vertonen met 60 beelden per seconde.
Dan kunnen we nu de verschillende gepresenteerde versies nader bekijken:
Niveau 1: Film in een klassiek formaat. Projectie in hoge definitie 2D (2K) en met een son dolby digital classique (met 5 canaux).
Niveau 2: Dezelfde kenmerken als niveau 1, maar met 3D erbij. Aangezien 3D hier wordt geprojecteerd met behulp van een ‘klassieke’ lamp met beperkte lichtsterkte, zal het gebruik van 3D de kwaliteit van het geprojecteerde beeld, zowel qua contrast als qua helderheid, verminderen (ook omdat 3D-brillen, een tikje simplistisch gesteld, werken als zonnebrillen).
Niveau 3: 3D HFR-projectie. Het aantal beelden dat per seconde op het scherm wordt geprojecteerd wordt dus verdubbeld. Hoewel technisch de moeite kan dit storend zijn voor het publiek, omdat het geprojecteerde beeld de neiging heeft meet weg te hebben van een videobeeld dan van een bioscoopbeeld. De vergroting van het aantal beelden per seconde heeft de neiging te leiden tot een zeer scherp, zelfs té scherp beeld.
Niveau 4: dezelfde kenmerken als niveau 3, maar met Dolby Atmos erbij. Dat procedé voegt een nieuwe geluidsdimensie aan de film toe. Eenvoudig gesteld: vanaf uw plaats in de zaal kunt u het geluid van 60 verschillende plaatsen horen komen, terwijl het vroeger van vijf plaatsen kwam. Dat zorgt voor een echte onderdompeling in de klank van de film.
Niveau 5: Het summum (4K, Atmos, HFR, 3D, Laser). Technisch een in de publieksbioscoop nooit eerder bereikte top. Eenvoudigweg het beste wat er op het gebied van geluid en beeld op dit ogenblik te krijgen is. HFR en 3D blijven een kwestie van graag of niet, maar 4K, Atmos en Laser zorgen voor een zonder meer fantastisch beeld: ultragedefinieerd, diepzwart, helwit, volmaakte kleuren, zeer (te?) hoge beelddefinitie. Echt een belevenis.
Het oordeel van de redactie:
Om tot een genuanceerd oordeel te komen ten aanzien van ‘4K, Atmos, HFR, 3D, Laser’ (even ademhalen), we zijn met drieën gekomen om de ervaring mee te maken. Een deel van het dossier is te vinden in de afdeling filmrecensies.
Sébastien:
“Deze nieuwe technologie is wellicht goed nieuws voor mensen die gewoonlijk hoofdpijn krijgen of zich voortdurend onprettig voelen bij 3D-vertoningen. Het systeem is preciezer, waardoor we een groter comfort ervaren bij het kijken. Vaak was dat gevoel van ongemak (dat niet iedereen ervaart) het gevolg van het feit dat een deel van het voor het linkeroog bestemde beeld ook te zien was voor het rechteroog en andersom. Dat is merkbaar verbeterd, ook dankzij een verbeterde versie van de gepolariseerde brillen.
Een projectie met 48 beelden per seconde heeft echt een meerwaarde in het vloeiend verloop van de beelden, zeker bij actiescènes. Het effect is adembenemend! Cinefielen die al jaren en jaren gewend waren aan projecties met 24 beelden per seconde zullen de indruk hebben een videogame te spelen of zelfs naar een video te kijken, waarin de bewegingen sneller lijken. Dat is in de eerste plaats een kwestie van gewenning, als je voor het eerst een film in 48 fps ziet, heeft je oog tijd nodig om zich daaraan aan te passen. Wij hadden ongeveer twintig minuten nodig om die ontwikkeling te vergeten en ons te laten meeslepen door een beeld dat duidelijk minder onscherp is in de bewegingen.
De laserprojectietechnologie heeft een meerwaarde in de zwarte tinten. Donkere scènes, waar sciencefictionfilms zo graag mee werken, zien er nu uit zoals ze eruit horen te zien. We willen er nog aan toevoegen dat de contrasten zichtbaar scherper zijn, wat het beeld werkelijker maakt en de kleuren dieper.”
Timothy:
“De laatste keer dat ik onder de indruk was van technologie in een film was bij de eerste vertoning van Avatar in 3D. Daarna is 3D een grote teleurstelling geworden, maar er was toen technisch een nieuwe top bereikt.
De voordelen van de Laser-projectie zijn meteen te zien in de eerste grote aanvalsscène van de draak Smaug, het beeld is eenvoudigweg verbluffend. De 3D is veel helderder en gedefinieerder door de 4K-projectie in 3D, en vooral door het gebruik van laser, waardoor een meer dan voldoende grote helderheid voor 3D kan worden bereikt.
Je moet begrijpen dat wat voor een projector het moeilijkste is, typisch een scène in het donker met snelle bewegingen en oplichtende gedeelten is (bijvoorbeeld iemand die met een toorts door een grot loopt). Hier dus een vuurspuwende draak die door de nacht vliegt. Het resultaat is eenvoudigweg verbluffend.
De meerwaarde, niet alleen in die scène maar heel de film door, is dat de panorama’s ultrahoog gedefinieerd zijn en de gevechtsscènes ultragedetailleerd. De detailweergave in ieder beeld is indrukwekkend.
Dolby Atmos staat voor een intense, goed afgeregelde geluidsbeleving, die je dus in feite na een tijdje niet meer opmerkt. Dat is ook precies het nagestreefde effect, dat je wordt ondergedompeld in het geluid op precies dezelfde wijze als je wordt ondergedompeld in het beeld van de laserprojectie.
Kortom, ik was nogal onder de indruk van deze technologiecocktail, waarmee een nieuw belevingsniveau bij films mogelijk wordt. De films die echt hun voordeel zullen doen met dit systeem zijn uiteraard wel de grote producties.”
