Aokigahara. Letterlijk: de vlakte van de groene bomen. Zo heet het bos aan de voet van de bekende Fuji-berg in Japan. Het woud heeft ook twee bijnamen, de ene fraai, de andere duister: de Zee van Bomen en het Zelfmoordbos. Het gebied trekt namelijk mensen aan die er een eind aan willen maken.
In The Sea of Trees stelt Gus Van Sant ons voor aan zo’n wanhopige ziel, de Amerikaan Arthur Brennan (rol van Matthew McConaughey). Maar net als die zijn plan wil uitvoeren, ontmoet hij een Japanse man, met wie hij aan een merkwaardige avontuur begint.
Gus Van Sant: The Sea of Trees is tegelijk dramatisch en een beetje eng, maar dat is net wat me aansprak. Ik wou dat evenwicht vinden, voortdurend het gevoel geven dat de dood om de hoek loert. Ik denk dat de producenten zich een beetje zorgen maakten, want zij wilden absoluut geen griezelfilm. Maar dat is het ook niet geworden.
Matthew McConaughey: Voor mij is dit in de eerste plaats een liefdesverhaal. Het gaat over de liefde vinden en de liefde weer kwijtraken, en hoe je soms zulke schokken nodig hebt om je bewust te worden van je leven. Soms heb je een tragedie nodig om terug tot leven te komen. Het bos is voor mij dan weer een bovennatuurlijke trip door het vagevuur. Hij moet zichzelf vernietigen om eruit te geraken. De dood in de ogen kijken om terug te kunnen leven.
Wat trok je precies aan in dit verhaal?
Gus Van Sant: Het verhaal is een soort puzzel, en dat is een interessante manier van vertellen. Ik vond het plezierig om de kijker een beetje in de war te brengen. Hij weet niet goed wat er aan de hand is, want de film begint in het midden van het verhaal. En beetje bij beetje krijgt hij aanwijzingen waarmee hij kan begrijpen hoe de kaarten liggen. Dat sluit goed aan bij het hoofdpersonage, een man die zijn gevoelens voor zichzelf houdt en bang is om de controle op te geven. Dat leert hij door in het bos rond te dwalen.
De film plaatst een rationeel perspectief tegenover een spirituele kijk op het leven. Waarmee heb je zelf het meest voeling?
Matthew McConaughey: Ik bevind me precies in het midden. Ik ben een grote fan van logica en wetenschap. Ik ben ervan overtuigd dat het onze taak is om ons lot in eigen handen te nemen. We zijn de architect van ons eigen leven. Maar ik weet ook dat ik niet alles controleer. Ik zie de hele tijd toevalligheden, dingen die hoegenaamd geen steek houden. Als ik die pracht zie, kan ik niet anders dan besluiten dat er ook een andere kracht in het spel is. En die noem ik God.
Het is niet de eerste keer dat de dood een hoofdrol speelt in je films. Ik denk bijvoorbeeld aan To Die For, Gerry, Elephant, Last Days en Restless. Wat boeit je aan het onderwerp?
Gus Van Sant: De films die je opsomt, verkennen telkens een ander aspect van de dood. In het geval van The Sea of Trees is de dood van een personage het centrale punt waar de andere personages rond pivoteren. Het speelt een belangrijke rol, maar de film gaat daarom niet over de dood. Die andere films wel. Elephant en Last Days waren vooral een reactie op de media. Zij mochten de schietpartij op de school in Columbine en de zelfmoord van Kurt Cobain breed over de voorpagina’s uitsmeren, terwijl kunstenaars die het verhaal wilden vertellen meteen beschuldigd werden van lijkenpikkerij. Dat vond ik niet eerlijk. Ik wou de kans om me te verdiepen in het leven van die personages.
Zelfmoord is een extreme gedachte. Blijven zulke gevoelens aan de ribben kleven?
Matthew McConaughey: Arthur Brennan was geen gemakkelijke rol. Ik had soms moeite om mijn weg te vinden, om precies te weten hoe die man zich voelde. Mijn grote openbaring was toen ik besefte dat Arthur gewoon iemand zonder antwoorden is. Hij heeft geen doel in zijn leven meer. Ik heb deze film ook nooit gezien als een donkere reis naar het einde. Hij probeert het wel, maar het resultaat is totaal niet wat hij verwacht had. The Sea of Trees is geen film over de dood maar over het leven, en dat vind ik prachtig.
