Dune
Stel je voor dat jouw vader benoemd wordt tot gouverneur van een planeet waar het hele universum op aast. In deze situatie bevindt de jonge Paul Atreides zich, wanneer hij met zijn familie verhuist naar de verre en ruige woestijnplaneet Arrakis, de enige plaats waar men de alom gegeerde stof Melange kan ontginnen. Wat volgt is een duizelingwekkende moderne Space Opera. Modern, want Dune is niet zomaar het zoveelste ‘ruimteverhaaltje’, maar gaat in op hedendaagse politieke, religieuze en sociale kwesties die de kijker tot dieper nadenken stemt.
Een laatste kans
Dreams are messages from the deep. Met deze woorden opent de langverwachte herwerking van “Dune” uit 1984, op zijn beurt een adaptatie van Frank Herberts gelijknamige boek uit 1965. Herbert, geboren in 1920, schreef lange tijd voor een magazine voor hij een icoon zou worden in de schrijverswereld. Zijn boek Dune wordt nog steeds beschouwd als het bekendste sciencefictionboek aller tijden en ligt mede aan de grondslag van vele andere boeken en films in het genre. George Lucas zou Dune zelfs als basis gebruikt hebben voor de uitwerking van zijn Star Wars-sage. Het is dus al te meer duidelijk wat voor grote verantwoordelijkheid Dennis Villeneuve droeg toen hij besloot zich toe te leggen op het maken van een nieuwe versie van Herberts magnum opus, 37 jaar na de eerste geflopte poging. Villeneuve verklaarde al eerder dat hij verzot is op het originele boek. Deze verfilming was dus niet enkel een ultieme kans en een uitgekomen kinderdroom, maar ook een laatste kans om de versie van 1984 flink te overstijgen. Daar is hij met glans in geslaagd.
Een streling voor oog en oor
Bij het zien van de eerste seconden van de openingsscène giert de spanning door mijn lijf. Onder de dreunende, buitenaards klinkende tonen van componist Hans Zimmer wordt de kijker meteen in de actie gesleurd op de grimmig uitziende planeet Arrakis, strijdtoneel van het verhaal. Op Arrakis, ook wel Dune genoemd, wordt Melange ontgonnen, een geestverruimende substantie die onmisbaar is voor het interstellair economisch systeem. Om die reden leeft de plaatselijke bevolking van Dune voortdurend onder het juk van verschillende aristocratische families. Zo neemt op een gegeven moment Leto I van Huis Atreides het gouverneurschap van zijn aartsrivaal Vladimir Harkonnen van Huis Harkonnen over. Maar deze aanstelling is een val van de Harkonnens, met als doel de Atreides-familie uit te schakelen. Dan volgt een woelige strijd om de planeet en zijn grondstof Melange. De op het eerste zicht onbeduidend uitziende Paul Atreides is het middelpunt van de gebeurtenissen. De woestijnbewoners van Arrakis, de Fremen, zien in Paul een Messias die de bevolking van Dune zal bevrijden van de onderdrukkers. Zij geloven dat Paul van de woestijnplaneet opnieuw het groene paradijs zal maken dat het ooit was. Of de jonge Atreides dat effectief doet, is aan u om te zien. De film barst van de verbazingwekkende decors en speciale effecten, de cast is er eentje om “u” tegen te zeggen en de muziekscore blijft nog dagenlang nazinderen in je hoofd. De film Dune is een ware streling voor het oog én het oor.
Arrakis versus Aarde
Hoewel het verhaal zich een goeie 20 000 jaar in de toekomst afspeelt, voelen veel zaken heel dicht en eigentijds aan. Vervang ‘Melange’ door ‘gas en olie’, ‘Huis Atreides’ door ‘Amerika’, ‘Huis Harkonnen’ door ‘Rusland, en ‘Arrakis’ door ‘het Midden-Oosten’ en het plaatje is compleet. Dune vertegenwoordigt de aloude strijd tussen grootmachten om grondstoffen en al het desastreuze dat daarbij komt kijken. Als we Dune tegen het licht van de moderne geschiedenis houden, zien we duidelijke patronen. Aardse grondstoffen als gas en olie zijn de laatste decennia steeds het onderwerp van strijd geweest tussen de grote spelers op het wereldtoneel, die datzelfde
wereldtoneel gebruiken als spelbord voor hun geruzie. We zagen het tijdens de Irakoorlog, en op dit moment speelt het opnieuw een rol met de oorlog in Oekraïne. Daar zit volgens mij de absolute kracht van een verhaal als Dune. Sommige critici deden de film al snel af als ‘koloniaal’, maar dat is net de misvatting. Wie aandachtig oplet merkt dat Dune eerder een aanklacht is tegen het kolonialisme, waarvoor nu eenmaal ‘stereotyperende’ elementen nodig zijn. Daarbij komt kijken dat het boek een pak meer achtergrond biedt dan de film. Ikzelf zou dus aanraden eerst het boek te lezen, om een beter begrip te hebben van de filmversie. Want ik zal eerlijk toegeven: na het lezen van het boek hakt de film er dubbel zo hard in.
Ook op vlak van klimaat zet de film aan tot denken. De gevolgen van het ontginnen van Melange op Arrakis heeft dramatische ecologische gevolgen voor de planeet en we zien in de film wat dit doet met de plaatselijke bevolking. Dan komt het religieuze aspect erbij, en we zien hoe de bevolking van Arrakis, de wanhoop nabij, zich richt tot Paul Atreides als de ultieme aangekondigde ‘redder’. In werkelijkheid zien we hoe een soort religieuze sekte, de Bene Gesserit, Pauls imago van ‘redder’ bij de bevolking zal uitbuiten om de eigen belangen te dienen. Dit zijn maar een van de weinige zaken die aan bod komen in de film, die tegelijk weerklank vinden in onze huidige maatschappij. Iedere groep in Dune heeft een eigen agenda, en zoals in het echte leven botsen deze agenda’s onvermijdelijk met elkaar. Bekijk de film met een open geest en laat je meevoeren in een betoverend audiovisueel spektakel. Het moet intussen wel duidelijk blijken waarom ik Dune als mijn favoriete film heb uitgekozen.
Over de auteur, over Joachim Ferier:
Ik ben Joachim, 22 jaar, en masterstudent journalistiek aan de KU Leuven. Ik denk en filosofeer graag over het leven. Soms ontspoort dat weleens. Op zo’n momenten ga ik aan het schrijven. Ik ben gepassioneerd door alles wat te maken heeft met verhalen, omdat ik geloof in de immense kracht die ze overbrengen op mensen. Ik hou van lezen, films, muziek en wissel dat af met een goeie portie sport. Ik volg sinds een drietal jaar een cursus Creatief Schrijven aan het DKO in Aalst en schrijf zelf vooral kortverhalen in het absurde / satirische genre.
