'Control' is het verhaal van Joy Divison-zanger Ian Curtis. Als er iemand kan vertellen of de film van Anton Corbijn de nagel op de kop slaat, dan is het wel Bernard Sumner. Hij was tenslotte de gitarist van de band en ontpopte zich later tot de zanger van New Order, de groep die na Curtis' zelfmoord uit de as van Joy Division verrees.
Geeft 'Control' een accuraat beeld van wat zich toen heeft afgespeeld?
Bernard Sumner: Héél accuraat. Mijn mond viel open toen ik het zag. Je voelt echt dat Anton Corbijn hier met hart en ziel aan gewerkt heeft en dat hij zijn uiterste best heeft gedaan om het verhaal zo eerlijk en fair mogelijk te vertellen. Niemand wordt afgeschilderd als de boeman. En de vertolking van Sim Riley is niets minder dan verbluffend. Ik weet nog altijd niet hoe hij het gedaan heeft. Hij heeft Ian Curtis nooit gekend en het is ook niet alsof hij zich kon baseren op veel beeldmateriaal.
De Ian die je privé hebt gekend was dus ook zo?
Bernard Sumner: Als ik ergens kritiek op kan hebben, dan is het dat Ian soms explosiever was dan 'Control' hem afbeeldt. Als hij zijn zin niet kreeg, kon hij serieus uit zijn sloffen schieten. Vooral als Rob, onze manager, hem weer eens geen geld kon voorschieten. Ik herinner me één repetitie waar Ian zo gefrustreerd raakte dat hij een metalen prullenmand opzette en zijn hoofd tegen de muur begon te slaan. (lacht)
Heb je zelf iets aan een film als deze?
Bernard Sumner: Vreemd genoeg wel. Ik heb het weliswaar allemaal meegemaakt en ik heb iedereen gekend die in de film rondloopt maar toch was het een soort openbaring. Als je zo nauw betrokken bent bij alles heb je het soms lastig om de nodige afstand te nemen. Journalisten en fans hebben me al vaak gevraagd waarom Ian volgens mij zelfmoord heeft gepleegd en ik heb het altijd moeilijk gehad om daar een antwoord op te geven. Control heeft me één en ander duidelijk gemaakt. Ian had zichzelf via een reeks slechte beslissingen in een onmogelijke positie gewrongen. Op zijn 21ste was hij al getrouwd, had hij een dochter, had hij ontslag genomen om zich meer op de band te concentreren en was hij verliefd geworden op een andere vrouw. Het waren gewoon teveel slechte keuzes op te jonge leeftijd. Om nog maar te zwijgen over zijn epilepsie en de zware medicijnen die hij moest nemen en die grote invloed hadden op zijn humeur en zijn helderheid van geest.
De film laat zien hoe hij vlak voor zijn dood een paar weken bij jou kwam logeren. Welke indruk gaf hij toen?
Bernard Sumner: Hij was de Ian die ik altijd had gekend maar hij was duidelijk op zoek naar iemand die hem zou zeggen wat hij moest doen, hoe hij zijn leven in orde moest krijgen. Hij had geen zin om zelf knopen door te hakken. (zucht) Ik denk niet dat iemand van ons zich iets te verwijten heeft. We hebben alles gedaan om hem op andere gedachten te brengen, zeker na zijn eerste zelfmoordpoging. Ik weet nog dat ik tijdens die laatste weken samen met hem door een kerkhof wandelde. Ik zei hem "Ian, voor hetzelfde geld stond jouw naam nu ook op één van die grafstenen." Maar hij wou niet luisteren.
Je hebt zelf geprobeerd om hem te hypnotiseren. Hoe kwam je daarbij?
Bernard Sumner: Ik weet niet of ik er zo blij mee ben dat Anton dat in de film heeft gestopt. Het is iets waarmee we tijdens repetities begonnen zijn, omdat we ons dood verveelden. Ik had een boek gelezen over hypnose en hoe je op die manier mentaal terug kunt keren in je leven. Tijdens één van die repetities probeerde ik het met Ian en hij kreeg allerlei visioenen. Maar toen hij terug bij zijn positieven kwam, kon hij zich er niets van herinneren. Toen hij vlak voor zijn dood bij mij logeerde, was ik niet iets aan het lezen over de rol die hypnose kan spelen om een bepaalde gedrag te verklaren. Volgens het boek zou het te maken hebben met reïncarnatie en vroegere levens. Op een dag stelde ik om vier uur 's ochtends, opnieuw uit verveling, voor om het nog eens te proberen en het deze keer op te nemen. Wie weet wat het zou opleveren. En hij had precies dezelfde visoenen als de eerste keer, scènes uit eerdere levens. Het was vooral een wanhoopsdaad om hem te helpen en ik heb het sindsdien nooit meer gedaan.
Hoe voelt het om een acteur jouw jongere zelf te zien spelen?
Bernard Sumner: Alles bij elkaar genomen valt het nog mee. Ikzelf en de andere bandleden zijn ook maar nevenpersonages in de film, iets waar we trouwens bij Anton op aangedrongen hadden. Control moest Ians verhaal worden, geen film over een rockgroep. Anders kom je uit bij iets als The Doors van Oliver Stone, wat ik een verschrikkelijk misbaksel vind. Dit moest een verhaal worden dat mensen die nog nooit van Joy Division hadden gehoord of geen fan waren van onze muziek ook kon raken.
Je vindt het niet erg dat de film jou afschildert als het zenuwachtige groepslid?
Bernard Sumner: (lachje) Ik had het er gisterenavond nog over met de scenarist, Matt Greenhalgh, en hij zei me dat het hem speet dat hij me nooit persoonlijk had ontmoet voor hij aan het script begon. Hij kende me niet en dat maakt het makkelijker om hem te vergeven. (grijnst) Waarschijnlijk zit er trouwens ook een beetje waarheid in de manier waarop hij me op papier heeft gezet, al is het dan een beetje karikaturaal.
Control toont jullie als vrij ernstige kerels, terwijl Michael Winterbottom in 24 Hour Party People vertelde hoe heel die Manchster-scène eigenlijk een grote grap was. Ligt de waarheid in het midden?
Bernard Sumner: Dat is mijn andere minieme probleempje met Control. De muziek die we maakten met Joy Division klonk inderdaad heel serieus maar dat kwam voor een groot stuk door Ian en zijn teksten. Zelf deden we niks liever dan het kalf uithangen. Mensen hypnotiseren en zo. (lacht) Om een ander voorbeeld te geven: toen we een volledig professionele band werden, kregen we onze eerste set materiaalkoffers met de naam 'Joy Division' in grote letters erop. Die dag hebben we Ian met een motorhelm en een vliegtuigbril op in zo'n enorme koffer gezet en van een helling geduwd. Dat was ook Joy Division.
Toen New Order in 1998 terug samen kwam, besloten jullie om ook de Joy Division-songs terug te spelen, voor het eerst in 18 jaar. Vanwaar de ommekeer?
Bernard Sumner: Naïef en dwaas als we waren, vonden we het meer ethisch en nobel om na Ians dood geen Joy Division meer te spelen. Als we zouden slagen als New Order moesten we opnieuw beginnen en het met onze eigen muziek doen. Of hoe een mens het zichzelf geweldig lastig kan maken. (lacht) Nu zou ik het zeker niet meer doen. Het was ongelooflijk stom van ons. Ik weet nog dat iedereen ons na Ians dood enorm enigmatisch vond omdat we geen interviews deden, maar dat was vooral omdat we plots allemaal nieuwe songs moesten schrijven. Toen we in 1998 besloten om de songs van Joy Division toch weer te spelen, voelde het aan als een opluchting. Die songs zijn namelijk fucking great.
