Mijn naam is Margot Maris. Ik ben 22 jaar en zit in de Master Journalistiek aan de Vrije Universiteit Brussel. Hiervoor studeerde ik taal- en letterkunde en verdiepte ik mij in de intermedialiteit, waarin ik al mijn interesses, zoals muziek, theater en film, kon bundelen. Ook liep ik stage op de cultuurredactie van radiozender Klara. Ik ben heel mijn leven lang al gepassioneerd door alles wat te maken heeft met cultuur en media. Het is er met de paplepel in gegoten. Van oudere cultfilms over het laatste album van Taylor Swift of de recentste single van Bon Iver tot de nieuwste hitserie op Netflix. Grote kans dat ik het al heb geconsumeerd en je er allerlei ‘fun facts’ over kan vertellen. Zolang er een goed verhaal in zit, kan het mij bekoren.
Ik ben nooit echt veel bezig geweest met religie. Als kind deed ik wel mijn communie, maar zoals veel van mijn leeftijdsgenoten moet ik toegeven dat ik vooral genoot van de cadeautjes en niet echt stilstond bij wat het christendom voor mij betekende. Vraag me al helemaal niets over katholieke feestdagen of over de paus. Mijn kennis is tot de grote spijt van mijn gelovige grootouders vrij tot zeer beperkt. Totdat ik The Two Popes keek. De biografische film uit 2019 heeft me heel wat bijgebracht over het pausdom en het katholieke geloof. En op wat een prachtige manier.
Het is 2012. Paus Benedictus XVI staat in het oog van de storm omwille van het ‘Vatileaks’-schandaal. Steeds meer getuigenissen over het misbruik van kerkelijke figuren komen aan het licht en de Kerk blijkt deze in de doofpot te hebben willen steken. Kardinaal Bergoglio worstelt ermee en zoekt paus Benedictus op om hem te overtuigen zijn ontslag als aartsbisschop goed te keuren. De paus aan de andere kant blijkt zelf te willen aftreden en kan het niet toelaten. Ondanks hun tegenstrijdige visies gelooft hij erin dat Bergoglio een waardige opvolger voor hem zou zijn.
Intieme blik
Met The Two Popes wist scenarioschrijver Anthony McCarten een script neer te pennen dat in al zijn simplisme elke mens weet te raken. Of je nu christen bent of atheïst. Het is de menselijkheid die in deze film triomfeert. McCarten baseerde het script op zijn eerdere theaterstuk The Pope en dit blijft voelbaar in de film. De intimiteit van een toneelstuk wordt erin weerspiegeld. De conversaties tussen Sir Anthony Hopkins, die paus Benedictus XVI vertolkt, en Sir Jonathan Pryce, die in de rol van Kardinaal Bergoglio kruipt, zitten boordevol beleefde hilariteit. Maar het is vooral de intieme blik die McCarten en regisseur Fernando Meirelles werpen op de twee grootse figuren die begrip en respect oproepen bij de kijker. Geen van beide mannen waren perfecte mensen en zo worden ze dan ook niet geportretteerd. Hun tegenstrijdige ideologieën creëren beschaafde debatten die niet alleen filosofisch en inspirerend van aard zijn, maar je ook doen grinniken van de subtiele grappen die erin steken.
De woorden die McCarten neerpende tonen zijn ongelooflijke talent. En ook de twee vedetten van acteurs zetten hun rollen neer op zo’n innemende manier dat het zelfs de meest ongelovige mens emotioneel maakt. Door hun tonnen ervaring en chemie zijn ze de perfecte klankborden voor elkaar en spelen ze op elkaar af alsof ze nooit iets anders hebben gedaan. Je zou me haast niet geloven als ik je zou vertellen dat hun vorige samenwerking dateert uit 1992, toen Hopkins regisseur was van een speciale theateropvoering waarin Pryce speelde. Ze zijn de perfecte scènepartners. Paus Benedictus die piano speelt voor Bergoglio. Bergoglio die Benedictus bij zijn afscheid leert tango dansen. Hun band is gewoonweg vertederend. Met dialogen waarvan de woorden elke acteur jaloers zouden maken dat zij ze niet mogen uitspreken, schitteren Sir Anthony Hopkins en Sir Jonathan Pryce en tonen ze waarom zij al jaar en dag vaste waarden zijn in het theater-, film- en tv-landschap
Simplisme
De beeldtaal die Fernando Meirelles en cinematograaf César Charlone hanteren, is daarnaast prachtig in zijn eenvoud. De shots waarvoor zij kozen, zijn simplistisch en doen de film aanvoelen als een documentaire. Je kijkt naar scènes die aanvoelen als het echte leven, zonder kleurenfilters of uitgesproken lichtkeuzes die de gebeurtenissen zouden dramatiseren. Het is immers gebaseerd op waargebeurde feiten. De regisseur koos ervoor om enkel de flashback naar de jonge jaren van Jorge Bergoglio, voordat hij zich tot God wijdde, in zwart en wit te tonen, wat het gravitas geeft. Ook door middel van het gebruik van archiefbeelden, interviews en journaalfragmenten, die bijvoorbeeld gefilmd werden tijdens de verkiezing van paus Benedictus XVI en de lekken van het Vaticaan, krijgt de kijker een gevoel van spanning en weerspiegelt ze nog beter de realiteit. Zo blijft de film ook contact houden met de actualiteit. De film is gebaseerd op waargebeurde feiten, maar is natuurlijk gefictionaliseerd. Hij probeert zo trouw mogelijk te blijven aan de realiteit, maar vult gaten in op zijn eigen manier, die ongelooflijk boeiend maar natuurlijk niet compleet waarheidsgetrouw is. Toch grijpen ook de recreaties van bepaalde waargebeurde scènes je bij het nekvel, zoals wanneer paus Benedictus XVI officieel aftreedt. De realistische manier waarop ze gefilmd zijn, transporteert je werkelijk naar die momenten. Ook de muziek die werd voorzien door Bryce Dessner, die samen met zijn tweelingbroer deel uitmaakt van de Amerikaanse band The National, zorgt in zijn contrast voor de ideale begeleiding van de film.
Uiteindelijk zien we hoe de wereld afscheid nam van paus Benedictus XVI en hij van de wereld. En hoe kardinaal Bergoglio uiteindelijk onvermijdelijk paus Franciscus werd en toch van traditie afstapte en er bleef voor kiezen soberder te leven dan zijn voorgangers. En ondanks dat de finale scène niet waargebeurd zou zijn – paus Franciscus liet weten sinds de jaren 90 geen televisie meer gekeken te hebben – toont die wel pas echt dat de twee pausen ook maar mensen waren. En vooral, zoals iedereen, pas verenigd worden en elkaar begrijpen als ze samen voor de tv het WK voetbal zitten te kijken.
Geschreven door Margot Maris
