‘Manas’ vertrekt vanuit een portret van een normaal gezin, maar zet dat beeld dan op zijn kop wanneer blijkt dat de vader zijn dochters iets té graag ziet. Ook al is het fictie, wat we te zien krijgen - en dat is op zich niet veel - voelt angstaanjagend echt aan. In haar langspeeldebuut toont Mariana Brennand Fortes dat gruwel zich graag stil verbergt. Tijd om die stilte te doorbreken.
In de schaduw van het Braziliaanse Amazonewoud - ver weg van nieuwsgierige ogen - leert een man zijn dochter, Tiele, hoe ze een dier moet schieten. Zij richt haar geweer aarzelend op iets buiten beeld. Terwijl moedigt de vader haar aan om de trekker over te halen. Er zit opwinding in zijn stem. Dan komt hij dicht tegen haar aanplakken. Hij ademt zwaar, als een beest. ‘Schiet’, hijgt hij in het oor van zijn eigen prooi, ‘schiet dan.’
10 jaar lang deed Mariana Brennand Fortes (regisseur) onderzoek naar kindermisbruik in het Amazonewoud. Daarover maakte ze haar eerste langspeelfilm, ‘Manas’, die op de 21ste Giornata Degli Autori (‘Dag van de Auteurscinema’) van het filmfestival in Venetië in 2024 alvast goed onthaald werd. Hier gebeurt dat hopelijk ook, want ‘Manas’ bewijst dat je geen expliciete beelden nodig hebt om te beklijven.
Goed verstopt
‘Manas’ is bewust terughoudend. De eerste scènes tonen het leven zoals het is in het Amazonewoud. Er zijn wel hints die wijzen op misbruik, maar die passeren bijna achteloos. “Mama, waarom schrijft Claudinha nooit meer?’ vraagt Tiele, ze mist haar zus. “Claudinha heeft het beter dan wij”, is het karige antwoord. Pas na een half uur gebeurt het grote kwaad en zelfs dan toont de film er niets van, al is het glashelder gebeurd onder het bladerdek.
De onschuld van de acteurs contrasteert met de schijnheiligheid van hun personages. Tijdens misvieringen moet Tiele een dansje opvoeren, al heeft ze gevoeligere dingen aan haar hoofd. De aanwezige gelovigen prijzen Jezus, maar doen alsof hun neus bloedt als een taboe wordt aangehaald. Haar moeder ziet Tiele graag, maar zelfs zij kijkt weg van wat er zich onder haar neus afspeelt.
Van jou en van niemand anders
Ondertussen zoekt Tiele naar een manier om haar eigen leven vorm te geven. Wanneer op school een actie wordt georganiseerd waar leerlingen hun eigen identiteitskaart kunnen aanvragen, valt ze door de mand als ze zich voordoet als haar zus. Ze moest later maar eens terugkomen met haar ouders… maar zo’n identiteitskaart zou haar ticket naar de buitenwereld zijn en dat ziet haar vader niet graag gebeuren.
Noodgedwongen zoekt Tiele naar een manier om baas te worden van haar eigen leven en haar eigen lichaam: dat doet ze door met een vriendin hitsige matrozen op aftandse rivierboten te entertainen. Het doet denken aan ‘Breaking the Waves’ van Lars von Trier, maar dan echt.
Films zoals ‘Manas’ zijn belangrijk, omdat seksuele wandaden nog te vaak schaduwrijke zones vinden om in weggezet en genegeerd te worden. Maar iets ‘intiem’, dat is iets dat van jou is en van niemand anders. En daar mag gerust wat meer aandacht voor zijn.
