Honderd jaar na dato brengt Robert Eggers ‘Nosferatu’ opnieuw naar de bioscoop. Zijn versie is nog meeslepender en nog sfeervoller. Al heeft het verhaal niets nieuws te vertellen - ja, het is gewoon ‘Dracula’ natuurlijk - is het misschien toch relevant dat we deze bloeddorstige vampier opnieuw te zien krijgen.
Duitsland in de Victoriaanse - of liever in de Wilhelminische - periode. Thomas Hutter (Nicholas Hoult) reist af naar het kasteel van graaf Orlok om de koopovereenkomst te laten ondertekenen voor een huis in het Duitse stadje Wisborg. Alleen heeft de graaf geen goede bedoelingen. Integendeel, hij brengt dood en verderf met zich mee. Ondertussen lijdt Thomas’ vrouw onder gruwelijke visioenen van een levend kadaver dat haar verleidt. Met trillende stem verzucht ze: ‘He is coming.’
Met ‘Nosferatu’ (2024) maakt horroricoon Robert Eggers iets meer dan honderd jaar later een remake van de Duitse stille filmklassieker ‘Nosferatu: Eine Symphonie Des Grauens’ (1922). Eggers kan je kennen van zijn meesterwerken ‘The Witch’ (2015) en ‘The Lighthouse’ (2019), maar ook van zijn vikingepos ‘The Northman’ (2022). Omdat hij onklopbaar is in sfeerschepping is hij dus de geschikte regisseur om zich aan deze uitdagende vampierfilm te wagen.
Oud maar oprecht
Wie bekend is met F. W. Murnau’s onrechtmatige verfilming van Bram Stokers ‘Dracula’ zal in deze verfilming helaas niets origineel bespeuren. Ook wie al enkele wel-rechtmatige Draculafilms achter de kiezen heeft, zal niet achterovervallen van de plot of de personages.
De uitstekende cast geeft alles in dit gotische verhaal waardoor die twee uur en dertien minuten voorbij vliegen. Toch botsen de acteurs bij momenten op het gebrek aan originaliteit. Door een enigszins clichématig script komt Lily-Rose Depp bijvoorbeeld niet verder dan een versie van de hysterisch-kindse echtgenote. Ook al werkt haar performance betoverend, je vraagt je af of er geen modernere manier was om haar personage neer te zetten.
Tegelijkertijd past deze benadering dan weer prima in de hyper-authentieke kraam van de regisseur. Zowel in ‘The Witch’ als in ‘The Lighthouse’ bestonden de dialogen immers ook uit archaïsche taal. Dat werkt in Nosferatu opnieuw even bevreemdend als magnetiserend.
Vooruitgangsoptimisme
Naast het acteerwerk is het vooral de visuele stijl van Eggers die indruk maakt. De regisseur doorspekt zijn beelden met ontelbare details. Die houden elk shot fris en geloofwaardig. Hij plaatst het publiek haast onder hypnose, al moet hij daar vooral de modernste filmtechnieken voor bedanken. Want vandaag de dag kan een regisseur gebruik maken van vinnige camera’s, computeranimatie en geluid.
Zo kan Skarsgård zich nog beroepen op raspende ademhalingen, ranzige zuchtjes en walgelijke slikgeluiden nadat hij ingewikkeld zit in lagen plasticine. Max Schreck, die Orlok speelde in het origineel, kon daarentegen bijna alleen nog maar werken met zijn uitpuilende ogen nadat hij was volgeplamuurd met make-up.
Verder filmde Murnau het origineel grotendeels op locatie vanwege zijn beperkte budget. Vandaag kan Eggers indrukwekkende 3D-modellen laten bouwen door een 40-koppig team voor visuele effecten. Zo komt een volledige Duitse stad in de Wilhelminische periode tot leven. Daarbovenop kan de schaduw van Orloks hand letterlijk over de daken van Wisborg klauwen en vliegt de camera letterlijk zijn kasteel in.
De geschiedenis herhaalt zich
Maar ondanks het visuele en auditieve spektakel dat ‘Nosferatu’ (2024) biedt, bleef één vraag de hele film in mijn achterhoofd branden. Waarom dit verhaal nog eens brengen?
Over ‘Nosferatu’ (1922) vloeiden al liters inkt als bloed en de conclusie is steeds dat de film de vinger legde op pijnpunten in de Duitse samenleving tijdens het interbellum: een sluimerend vreemdelingenhaat, homofobie en Jodenhaat. Een tiental jaar later leidden die Nazi-gedachten tot een staatsgreep. Wilt Eggers ons vertellen dat de geschiedenis zich herhaalt?
De kenmerken die de buitenlander Orlok grotesk maken, zijn in ‘Nosferatu’ 2024 niet meer typisch Joods, maar het occulte symbool dat aan hem gekoppeld wordt is nog steeds een zespuntige ster - een Jodenster zo je wilt. Het monster drinkt het bloed van vrouwen en van mannen en zelfs van kinderen. Hij brengt een plaag mee die lelijk huishoudt in de straten en de huizen van Wisborg.
Herken je de retoriek? De haatdragende taal die asielzoekers als ziekteverwekkers neerzet, die de LGBTQ+ gemeenschap vereenzelvigt met pedofielen en verkrachters en die religies als een nationale bedreiging zien… Misschien moet de remake ‘Nosferatu’ (2024) een waarschuwing vormen.
Onder de lagen make-up van Skarsgård - en ook onder zijn pornosnor - schuilt een diepgewortelde angst voor alles wat vreemd is. Op dezelfde manier schuilt er achter elk zorgvuldig geboetseerd beeld een universele nachtmerrie. Vernieuwend is ‘Nosferatu’ (2024) allerminst, maar meeslepend is het des te meer.
Ontdek hier de programmatie van de film in je dichtstbijzijnde bioscoopzaal.
