Artificiële Intelligentie (AI) is hot topic deze dagen, en terwijl het debat heviger woedt dan ooit, gooit The Creator er een schepje bovenop. Een stevige schep, want het sci-fi opus zet ons voor enkele delicate vraagstukken: heeft AI kwade bedoelingen? Wat zijn de gevolgen van een technologische wedloop, en tot wat zijn massavernietigingswapens in staat?
Nirmata
In een toespraak aan het begin van de film, gegeven door een statig legerfiguur, krijgen we typische Amerikaanse oorlogsretoriek te horen: na een onverwachte aanval van een AI-systeem op Los Angeles heeft het Westen AI compleet verbannen. Enkel in Nieuw-Azië zijn nog AI-basissen en een laboratorium waar volgens het Amerikaanse leger een geheim AI-superwapen zit dat de sleutel vormt naar een zekere ‘Nirmata’ (Hindi voor ‘Creator’), een naam die gegeven wordt aan een vrouw die vermoedelijk verantwoordelijk is voor het creëren van dat AI-superwapen.
We volgen hoofdpersoon Joshua, die als undercover soldaat in Nieuw-Azië zit. Hij heeft echter een relatie gekregen met de vrouw die hij eigenlijk moest vernietigen naderhand de alom gezochte Nirmata blijkt te zijn. Tijdens een aanval op hun huis moet Joshua vluchten en komt hij gaandeweg de waarheid te weten over de aanval op Los Angeles: die was het gevolg van een menselijke fout, en niet de oorzaak van een malafide AI. Maar dat stopt het Amerikaanse leger niet om alles op alles te zetten om AI uit te roeien, en met een massavernietigingswapen dat ‘Nomad’ heet, trekt het Amerikaanse leger een spoor van dood en verderf op het Aziatische continent.
Het mooie aan de plot is dat onze sympathie gaandeweg verandert van kamp: de kijker gaat eerst mee in het verhaal van de Amerikanen, maar tijdens een inval op het laboratorium ontdekt Joshua dat het ‘superwapen’ een robotkind is. Doorheen de film kweekt Joshua een diepe band met het kind, dat meer verwant is met Joshua dan gedacht.
The War on AI
Een oorlog starten omwille van een superwapen klinkt herkenbaar, niet? Hetzelfde gebeurde namelijk een goeie twee decennia geleden in het echt, toen Amerikaans president George W. Bush zijn ‘War on Terrorism’ verklaarde in de nasleep van 9/11 en waarin hij verklaarde dat Irak massavernietigingswapens had. Die oorlog zou het Midden-Oosten voor altijd tekenen. Op dezelfde manier wordt de parallel getrokken in The Creator, waarbij de ‘aanval’ van de AI op Los Angeles vergelijkingen toont met de aanval op de WTC torens in 2001. In beide gevallen wordt de aanval als motivatie gebruikt voor het ontketenen van een uitzichtloze, brutale oorlog tegen een bijna onzichtbare vijand. ‘The War on Terror’ is hier ‘The War on AI’. In dit opzicht is de film een sterke maatschappelijke kritiek op oorlog en de onmenselijkheid in mensen die daarmee gepaard gaat.
Daarbij voegt The Creator een grote waarde toe aan het AI-debat; ondanks de redelijk dystopische plot is een geopolitiek conflict rond AI niet helemaal ondenkbaar. Die zou bijvoorbeeld kunnen gaan over het bemachtigen van de technologie, waar nu al een wedloop rond bestaat. Daarbij maakt Azië al lange tijd grote technologische stappen, en Amerika kijkt met argusogen toe. Want wie voor is op technologie, heeft de toekomst in handen. Die tweestrijd wordt door The Creator in de verf gezet.
Als laatste wordt het aloud gevoelige onderwerp van massavernietigingswapens aangehaald. In The Creator heeft Amerika ‘Nomad’, een wapen dat een ongeziene vernietiging aanbrengt, in een jacht op een abstracte vijand. Dat zorgt ervoor dat de ‘collateral damage’ heel hoog ligt, want de vijand kan ‘overal’ zitten (een gemene oorlogstactiek). Nomad illustreert de paranoia die in de wereld heerst rond atoombommen: ze zijn gecreëerd om oorlog te voorkomen, maar de prijs is totale vernietiging als we toch besluiten om ze ooit in te zetten. The Creator laat ons, zoals Oppenheimer, zien waarom we dat beter niet doen.
Van Star Wars naar AI-wars
Het duizelde me tijdens het zien van de film, die vervuld is van slimme wendingen, zenuwslopende actiescenes en prachtige visuele effecten. Brein erachter is niemand minder dan Brits regisseur Gareth Edwards, die ook de Star Wars spin-off Rogue One (2016) maakte. Wie Rogue One heeft gezien merkt dat The Creator in dezelfde stijl is gemaakt, te zien aan het gebruik van bestaande exotische locaties, gemengd met verbluffende futuristische elementen (wie écht goed oplet merkt dat de vuurgevechten uit The Creator wel erg hard lijken op die van Star Wars…). Hoewel er kritiek is op het feit dat Edwards Rogue One teveel ‘recycleert’ vind ik net dat hij op die manier een unieke stempel zet op zijn werk, en met The Creator zet hij de toon voor verrassend goede sci-fi in een tijd waar dat welgekomen is. En Hans Zimmer op de soundtrack vormt de heerlijke kers op de taart.
De lat voor volgende sci-fi films ligt wat mij betreft heel hoog nu.
Geschreven door Joachim Ferier
