Ergens heeft Deux Jours, Une Nuit iets van een omgekeerde Rosetta…
Luc Dardenne: Het is waar wat je daar zegt. Sandra wil gedurende de hele film de andere werknemers opzoeken om met hen te praten. Ze is op zoek naar hun gevoel voor solidariteit. Zelfs bij mensen die daar geen zin in hebben. Ze wil weten waarom ze ja tegen de bonus hebben gezegd (waardoor zij haar job verliest). Maar solidariteit is niet het probleem van Rosetta, behalve dan een beetje op het einde. Voor Rosetta is het oorlog. Maar Sandra kan alleen iets bereiken via de anderen. Dus deze film praat in feite over solidariteit. Sandra is op zoek naar het vertrouwen van de mensen in haar, terwijl zij geen vertrouwen heeft in zichzelf.
Jean-Pierre Dardenne: Het is dus geen toeval. Want wij hebben Rosetta gemaakt (lacht). Neen, we hebben zeker aan die overeenkomsten gedacht.
Is dat perverse voorstel van kiezen tussen een bonus en het ontslag van iemand geplukt uit de realiteit?
Jean-Pierre: Het bestaat zeker en er zijn gelijkaardige situaties geweest. Maar sinds de crisis van 2008 is de toestand nog verslechterd. Men stelt mensen een halftime voor en als ze dat weigeren, moeten ze gaan. Dus mensen hebben geen andere keuze dan een halftime te accepteren. Er zijn allerhande voorstellen die bestaan en die spijtig genoeg bijdragen tot het systeem dat nu bestaat. Maar we wilden geen schuldigen zoeken onder de patroons. Dit is gewoon een weerspielgeling van wat zij beslissen. En de bazen moeten beslissingen nemen om hun zaak levend te houden. Anderzijds, als ze dan snel en gemakkelijk een oplossing willen zoeken, is dat via het schrappen van personeel. Zo gaat het altijd. Het is pervers en zeer oneerlijk, maar de vraag is wat een werknemer kan doen als hij of zij wil vechten om de job te behouden. De patroons kunnen zeggen dat het hun schuld niet is omdat de werknemer de situatie niet accepteert. Dat is echter gemakkelijk gezegd, want mensen willen kost wat kost hun job behouden. En de patroon heeft het laatste woord door te stellen dat als je de situatie niet accepteert hij wel nieuwe mensen zal zoeken.
Wanneer is het project min of meer ontstaan?
Jean-Pierre: Zo’n tien jaar geleden.
Luc: We zijn twee of drie keer opnieuw beginnen werken aan het script, maar het wilde niet lukken. Sandra werd op een bepaald moment een nevenpersonage van een film die we nooit gemaakt hebben. Maar op een bepaald moment is ze teruggekomen. Die personages komen en gaan in ons hoofd, weet je. De film waarop we daarna werkten, ging niet door. Maar Sandra trok opnieuw onze aandacht en we waren aan het uitkijken naar wat we met haar konden doen. En alles viel in de plooi toen we het personage van haar echtgenoot vonden. Et voila.
Jean-Pierre: De structuur hadden we al snel, maar het einde nog niet. We hebben flink op die verschillende ontmoetingen tussen Sandra en de andere werknemers gewerkt. Alle situaties moesten anders zijn. We wilden van iedereen weten waarom ze ja of neen hadden gezegd. Of van gedacht zijn veranderd. Soms veranderen mensen van gedacht. Maar als hij of zei in het begin ja tegen de bonus zeiden, betekent dat wel dat die mensen die bonus op economisch vlak nodig hebben.
Sandra moet eigenlijk altijd dezefde vraag stellen. Waren jullie niet bang om in herhaling te vallen?
Jean-Pierre: Ze moet inderdaad altijd die vraag stellen, maar ze moet haar collega's vooral aan het praten krijgen. En soms staat ze tegenover de vrouw van een werknemer, en niet de werknemer zelf. We wisten zeker wel dat er herhalingen mogelijk waren en dat herhalingen een bron van verveling kunnen zijn. En dus moesten we die herhalingen dramatisch maken. Zodanig dat de toeschouwer zich gaat afvragen wat en hoe zij haar vraag zal stellen. Ze zegt hetzelfde, maar vaak met een ander woorden. In iedere scène diende de scène anders zijn, maar in alle scènes moest ‘plaats jezelf in mijn situatie’ doorklinken.
Hoe is Marion bij het project betrokken geraakt?
Jean-Pierre: Aangezien wij De Rouille et d'Os van Audiard hebben helpen produceren, hadden we direct contact met Marion. We hebben haar beter leren kennen en wilden met haar werken en zij met ons. We voelden iets heel sterk bij haar vertolkingen. We hadden haar oorspronkelijk in gedachten voor een rol van een dokteres uit de banlieus. Maar het scenario veranderde en het personage veranderde. Later zijn wij haar gaan opzoeken en ze wilde nog steeds met ons werken. En toen dachten we aan haar voor het personage van Sandra.
Luc: De uitdaging met Marion was hoe we de ‘star Marion’ in ons universum konden opnemen. Ze moest die andere personages uit die andere films verliezen en het lichaam van onze Sandra bezielen. Maar dat hebben we vooral kunnen verwezenlijken door de repetities. En Marion is er op een paar dagen in geslaagd om één van onze actrices te worden. Maar Marion is dan ook iemand die heel hard werkt.
